In mijn vorige bijdrage heb ik geprobeerd een nuancering aan te brengen in de wijdverbreide mening over de Erfbelasting. Misschien is het toch niet in alle gevallen ‘de meest asociale heffing’ en ‘pure lijkenpikkerij’. Zelfs in de VS, waar vrijwel iedereen de overheid beschouwd als uitsluitend een sta-in-deweg voor het najagen van de American Dream’, werd al in 1916 de moderne Erfbelasting ingevoerd, vooral om de ongekende verschillen tussen arm en rijk enigszins te temperen. Maar de heffing op zich gaat al terug tot het oude Egypte.
Een dergelijke bijdrage lokt natuurlijk altijd reactie uit, dus misschien is het leuk om er nog een schepje bovenop te doen. Eenzelfde discussie woedt namelijk nogal eens over allerhande overheidssteun. We willen namelijk allemaal meer blauw op straat, kleinere schoolklassen, meer handen aan het bed in de zorg et cetera. Maar we willen ook allemaal graag zo min mogelijk belasting betalen. Dus de vraag is: wie gaat dat betalen? Meestal zijn er twee keuzes: uzelf, of een ander. En wat blijkt, meestal denkt u: liever een ander.
In Nederland hebben wij een stevig sociaal vangnet voor die genen die om welke reden dan ook niet in staat zijn om voor zichzelf te zorgen. Niet bepaald riant, maar toch, een vangnet. Denk bijvoorbeeld aan de vergoeding van zorgkosten op latere leeftijd, de Wajong voor jongeren met een beperking en na tuurlijk als laatste strohalm: de bijstand.
Die bijstand bijvoorbeeld is bedoeld voor diegenen die écht geen inkomen of vermogen meer hebben en moet er uitsluitend voor zorgen dat u niet in bittere armoede vervalt. Ouders zijn echter geneigd een kind in de bijstand maar te onterven, alleen maar om ervoor te zorgen dat er geen overheidssteun vervalt. Oftewel: als de keuze is, betalen we ons levensonderhoud zelf of laten we dat een ander doen, dan toch maar lie ver die ander.
De bedoeling van de vergoeding van zorgkosten is ook duidelijk: wanneer u in de zorg terechtkomt en geen eigen ver mogen heeft, dan zetten ze u niet op straat, maar wordt deze zorg betaald door de overheid. Maar wat als u nou wél eigen vermogen heeft? Tja, ook dan hebben we toch liever dat dit wordt betaald door een ander.
Een zeer vaak gestelde vraag is dan ook: ik heb een flink ver mogen, maar ik wil dit niet straks opeten in de zorg, dus hoe voorkomen we dit? Er zijn mogelijkheden om dat te voorkomen, en dus gaat de notaris aan het werk.
Het standaardargument daarbij is altijd: mijn buurman, die gedurende zijn hele leven alles heeft verbrast, krijgt gewoon dezelfde zorg als ik en hoeft het ook niet zelf te betalen. Waarschijnlijker is echter dat uw buurman geen eigen vermogen heeft omdat hij zijn karige inkomentje gewoon heel hard nodig had; geen kwestie van verbrassen, maar van een leven lang hard werken zonder de mogelijkheid om daarnaast veel over te houden.
Zorgen over zorg
Stel, in de herfst van uw lange en gelukkige leven vol hard werken, met slechte maar ook goede tijden, een aantal mooie reizen en zelfs de mogelijkheid om daarnaast nog een aardige spaarcent op te bouwen, heeft u ineens veel zorg nodig. Dan is wederom de vraag: wie gaat uw zorg betalen, uzelf of een ander?
Met uw zojuist gestelde vraag bij de notaris zegt u dus eigen lijk: dan toch maar liever weer die ander.
Tja, het is maar goed dat die ander zoveel belasting betaalt, toch?
(Column Van de notaris in De Hessencombinatie, maart 2022)